Камени подови - што треба да знаете?

1. Камени подови - општо

1.1. Употребата на природен камен во градежништвото

Во последните години расте популарноста на природниот камен, а ентериерите со подови од природен камен стануваат сè попопуларни. Природниот камен за ѕидни и подни облоги сега е, слободно може да се каже, вистински тренд во дизајнот на ентериер. Заедно со дрвото, природниот камен е секако најстариот градежен материјал. Со оглед на тоа што е достапен во природата во речиси сите географски области, тој го зачува статусот на важен елемент на градбата до ден-денес. Високата густина и цврстина на природниот камен се причина за неговата долговечност како и употребливоста на камените градби стотици години по изградбата и секако одличното зачувување на камените подни облоги. Објектите, оплеменети со природен камен, се сметаат за повредни, луксузни и оние кои ги подигнуваат градежните стандарди на повисоко ниво.

1.2. Употребата на камен низ историјата

Каменот некогаш се сметал за основен градежен материјал, широко користен и за асфалтирање патишта (римските патишта се добар пример за тоа) и за покривање на внатрешни површини. Меѓутоа, во тоа време имало разлика во вредноста и значењето на одредени видови камен и во начинот на нивната обработка. Богатите ги покривале своите домови со најскапите и најценетите видови, кои ги обработувале врвни мајстори, а потоа ги поставувале на начини и облици кои исто така се сметале за извонредни примери на занаетчиство. Подовите и ѕидовите на значајните државни градби, палати и, се разбира, цркви биле покриени со најдобрите и најубаво изработени камења, обично во форма на некоја геометриска шема или мозаик. Во ерата на барокот, употребата на камен станала речиси незаменлива, така што апсолутно сите површини освен таваните биле покриени со него. Затоа, дури и денес, употребата на камен во последните фази на надворешната и внатрешната декорација се смета за многу софистициран, исклучително елегантен и, секако, многу луксузен дизајн.

1.3. Кои површини треба да бидат обложени со камен?

Во последните децении изгледа дека минималистичките тенденции се враќаат во мода, а тоа најдобро може да се види преку многу честото користење на правилото „помалку е повеќе“. Во практична примена, тоа значи дека треба да се избегнува акумулација и пренатрупаност во секоја смисла, бидејќи само така можат да дојдат до израз одредени елементи кои се сметаат за вредни. Затоа, кога станува збор за каменот, се препорачува со него да се покрие само некои површини или нивни делови. Овие површини се претежно подови, а поретко ѕидови. Употребата на камен на ѕидовите, во куќите, најчесто е резервирана за бањи, додека камените подни површини може да се најдат во сите простории, без разлика на нивната намена, иако се почести во кујните, бањите, претсобја или ходници отколку во другите делови на домот.

1.4. Предности на поставување камен

Поставувањето камен има многу предности. Најголема, секако, е издржливоста на камената површина, без разлика дали е под или ѕид. Поради исклучителната цврстина на природниот камен, површината на подот ќе биде многу отпорна на удари, гребнатини и други механички оштетувања. Од друга страна, токму поради оваа издржливост, камените подови се лесни за одржување; дамките од истурените материи не навлегуваат во површината и може да се избришат со влажна крпа исто како и другите видови нечистотија. Обложувањето со камен ја зголемува вредноста на секој дом, бидејќи е нетипична и необична инвестиција за стил и естетика.

1.5. Слабости при поставување камен

На каменот, кој се користи како материјал за ентериер или екстериер, може да му се припише ова или она, но практично единствената вистинска замерка е цената. Природниот камен како градежен материјал е еден од најскапите на пазарот, а работата со него чини многу. Бидејќи обработката и монтажата се многу напорни и одземаат многу време, за кои се потребни вешти и искусни мајстори, не ви препорачуваме да се обидувате сами. Дополнително, каменот е отпорен само на одредени хемикалии, па доколку не се импрегнира и заштити на соодветен начин, целиот труд и трошок може да бидат залудни.

2. Видови камења и нивна употреба

Одредени видови камења се всушност одредени видови карпи и тие се поделени во три основни групи и тоа магматски, метаморфни и седиментни карпи. Цврстината, изгледот и отпорноста на механички и хемиски оштетувања, а со тоа и соодветноста за употреба, зависат од групата на која припаѓа одреден камен. Пред да купите, многу е важно да се запознаете со својствата на поединечните камења што ги сакате. Во Северна Македонија најмногу се користат домашните видови природен камен и тоа: Радовиш, Прилеп, Вевчани и други.

2.1. Магматски карпи

Магматските карпи често се нарекуваат еруптивни, бидејќи настанале во процесот на ладење на зрнеста маса, односно магматски топи што вулканите ги исфрлиле во далечното минато на Земјата. Овие карпи настанале со процесот на кристализација или зацврстување од магма на стопена карпа. Затоа магматските карпи се многу распространети, а кај нас многу се застапени гранитите и порфирите. Поради својот минерален состав и зрнеста структура, гранитот најчесто се користи, а неговите технички карактеристики се одлични. Поради својата цврстина и разновидност на бои, текстура, структура и издржливост, тој е погоден за сите внатрешни и надворешни површини, особено за оние со високи механички оптоварувања, како и оние предизвикани од изложеност на временски и температурни флуктуации. Кога станува збор за видовите камени за фасади, за овие намени најчесто се користи кршен природен камен со дебелина до 2 цм. За изведба на фасади, покрај кршен камен, може да се користат исечен камен, решетки, исечени плочи и други видови.

2.2. Седиментни карпи

Втората група се карпи од седиментно потекло или таложник. Тие се создадени со таложење на фин материјал и негова постепена трансформација во карпеста маса, што најдобро може да се види со хоризонтални линии, слоеви во карпите. Оваа група вклучува бреча, песочник, варовник и креда. Овие карпи може да се најдат во широк спектар на обрасци и форми, и често содржат парчиња чакал, школки, па дури и фосили. Седиментните карпи се едни од почувствителните и помеките, па нивната јачина не може да се спореди со метаморфните, како што е гранитот. Со оглед на тоа што се почувствителни и по живописни, овие видови камења најчесто се користат за покривање на внатрешни површини и украсување, а понекогаш и на фасадата, доколку е соодветно заштитена со стреа.

2.3 Метаморфни карпи

Третиот тип е претставен со карпи кои се формираат со трансформација на магматски и седиментни карпи под влијание на висока температура, притисок или хемиски процеси. Тие се сметаат за посилни од седиментните карпи, но послаби од магматските карпи. Најпознати метаморфни карпи се мермер, песочник и кварцит. Песочник се користи за покривање на потпорни ѕидови, структурни столбови и подни површини. Мермерот се смета за еден од најпрестижните и најразновидните видови градежни материјали, кои се именувани по местото на потекло. Поради својот атрактивен и луксузен изглед, главно се користи во внатрешноста како камен за подни и ѕидни облоги.

3. Процес на поставување камен

3.1. Идеално време за покривање

Камената обвивка на надворешни површини треба да се поставува во лето, бидејќи тогаш е најголем степенот на ширење на каменот, додека во затворен простор може да се монтира во зима, но само ако просторијата се загрева и температурата никогаш не падне под 5°C.

3.2. Подготовка на основата за поставување на каменот

Пред да започнете со поставување на каменот, мора да се подготви основата. Доколку каменот е поставен на надворешни површини, мора да се подготви и ископ, не подлабок од 20 цм. При покривање на надворешни површини, подлогата исто така мора да биде добро фиксирана и малку закосена поради истекувањето на дождовницата (2%). Мора да се земе предвид и соодветниот број на дренажни елементи, кои вклучуваат канали, ровови, одводи и слично.

Доколку каменот е поставен во внатрешноста или на тераси и балкони, естрихот, односно цементната кошулица над која ќе дојде каменот мора да биде добро израмнета, еднаква и рамномерна по целата површина. Ако се работи за места каде што водата мора да се исцеди, на пр. бањи или тераси, подлогата мора да се подготви со соодветен наклон (2%) за да може водата лесно и непречено да истекува.

3.3. План за поставување

Откако ќе се израмни и подготви површината, се поставуваат камените плочи. Каменот мора да биде целосно чист и сув. Не е лошо ако, пред да започнете со работата, уште еднаш се повторат пресметката и планот за поставување, а точката каде што ќе започне поставувањето да се определи така што камената обвивка ќе излезе што е можно поубава. Истовремено, треба да се земат предвид и „подните бариери“ како одводи, шини или постојки, скали и слично, кои многу влијаат на начинот на работа.

3.4. Лепак за поставување камен

За покривање со камен најчесто се користи лепење, односно т.н. лепак со дебел слој. Изборот на лепилото зависи од видот на камената облога, состојбата на подлогата и намената на површините (дали облогата ќе биде во контакт со вода или не). Од клучно значење е лепилото да нуди 100% адхезија на површината и лепилото, што е овозможено со лепила со зголемена пластичност со посебен додаток (пластификатор). Стопроцентна површина на контакт значи дека облогата нема места без лепак каде што водата би можела да навлезе. Тука се најважни еластичните својства на лепилото. Модулот на еластичност на проширувањето на облогата е различен од модулот на еластичност на издолжување на подлогата, што значи дека при промена на температурата (загревање и ладење на подот/ѕидот), подлогата и облогата се стегаат и различно се шират, што доведува до движење и пукање на камената облога. Лепилото кое содржи компоненти за еластичност, односно деформабилност, може да ги компензира овие разлики на површините.

3.5. Фугирање на камени плочи

Фугирањето е последниот чекор во поставувањето на камената облога. За фугирање на природен камен, мора да се избере флексибилно и водоотпорно соединение погодно за природен камен. Пред да започнете со работа, сите споеви мора правилно да се исчистат и исушат, а нивната длабочина треба да се провери. Секогаш има информации за начинот на употреба на пакувањето на фугирање, така што и овде можете да најдете упатства за односот на мешање на прашокот за фугирање и водата. По мешањето во наведениот сооднос, треба да почекате неколку минути. Потоа можете да започнете со фугирање. Исто како и кога се поставуваат керамички плочки, пластичните крстови или дистанцери, овде се користат за споевите да изгледаат што е можно порамномерно и подеднакво. Важно е на крајот сите споеви да бидат целосно исполнети.

3.6. Избор на боја на масата за фугирање

При изборот на бојата на фугата, пожелно е таа да биде колку што е можно слична на бојата на каменот што се обработува, освен ако намерно не сакате да го истакнете контрастот. Смесата за фугирање постепено се суши во воздухот, така што треба да почекате малку за да ја видите вистинската нијанса. Чистењето започнува само кога масата целосно ќе се стврдне, за да не се измие.

3.7. Форми и површини на каменот

Природниот камен може да се користи во необработена форма (да речеме, песочник за потпорни/упорни ѕидови и ѕидање), но од практични причини генерално се користи сечен или обработен. Технолошките процеси на обработка на камен можат да бидат механички, меѓу кои спаѓаат абразивни и ударни, како и не механички, односно термичка, како и ултразвучна, ласерска и високофреквентна струјна обработка, а кои од нив ќе се користат зависи од намената и својствата кои треба да се добијат. Во секој случај, со доработката на камените елементи, од надворешната површина се отстранува многу тенок слој камен, кој не ја менува формата или димензиите, туку му ја дава потребната декоративност и му го продолжува работниот век. Така, на крајот се добиваат груби, средни и фини површини според употребата - груба и избраздена површина против лизгање во бањата или надворешноста или полирана, печена, штокована а или сирова површина за ентериер.

3.8. Димензии на камени плочи

Димензиите на плочите се различни и зависат од видот на карпата. Обично се широки или долги меѓу 20 и 60 цм, но можат да бидат и поголеми. Се препорачува димензиите на облогата да бидат такви што еден или двајца монтери лесно можат да ги подигнат.

4. Техники на поставување камен

Општо земено, постојат три техники за поставување камен.

4.1. Техника „Floating“

Првата е т.н. пловечка инсталација, именувана по англискиот јазик „Floating“. Ваквиот начин на работа подразбира дека на подготвената подлога се нанесува првиот, потенок слој на лепак, а веднаш потоа вториот, подебелиот, кој се избраздува со засечена мистрија. Се става камен и се втиснува во вака нанесениот слој на лепак, кој сè уште не се исуши, а потоа се поставува и фиксира со дрвен или гумен чекан.

4.2 Техника „Back-buttering“

Во оваа постапка, за разлика од претходната, лепилото се нанесува директно на плочата, на задната страна и всушност веднаш се фиксира на наносот. Оваа техника е особено корисна за покривање на камени плочи со нееднаква дебелина.

4.3. Комбинирана техника

Третата процедура за поставување камен е т.н. комбинирана техника. Кога ќе се направи на овој начин, лепилото се нанесува и на облогата и на подлогата, а потоа плочите се фиксираат на своето место со дрвен или гумен чекан. Овој метод најчесто се користи за покривање на надворешни површини.

5. Обложување со камен на сопствена режија

Камената облога се смета за напорна задача, која најдобро е да им се остави на професионалци со долгогодишна работа и искуство. Процесот на поставување камен се состои од неколку чекори, кои бараат многу внимание и чести проверки на подлогата и квалитетот на работата. Потребни се и специјални машини и алати, како што е дијамантско сечило за сечење и кроење камен, кое повеќето луѓе го немаат во својата гаража, а купувањето не вреди поради високата цена за еднократна употреба. Мајсторите ќе го направат тоа многу побрзо, попрофесионално и поквалитетно со гаранции за нивната работа, затоа не ви препорачуваме сами да се впуштите во таков потфат.

6. Цена за поставување камен

Цената за поставување камен најмногу зависи од сложеноста на теренот и мајсторот, бидејќи цените значително варираат од изведувач до изведувач. Трошоците за поставување камен на веќе подготвена подлога се меѓу 9 и 12 евра/м2, но доколку треба да се работи на подлогата, трошоците се зголемуваат на околу 20 евра/м2. Оваа цена, се разбира, не ги вклучува трошоците за материјали, кои се значителни за природниот камен, но многу зависат од видот и димензиите на каменот, како и од добавувачот.