1. Ѕидарски работи - што треба да знаете?

Ѕидарските работи вклучуваат изградба со поставување поединечни елементи (тула, бетонски блок, камен и сл.). Елементите обично се поставуваат на цементен малтер, кој ги врзува заедно за да создаде униформа структура. Ѕидарски работи може да се користат за создавање цврсти ѕидови и подови по многу поволни цени. Ѕидарските работи се физички доста напорни и интензивни. Поради природата на цемент, бетон, тула или камен, конструкцијата е многу издржлива и често бара малку одржување.

1.1. Историја на ѕидарство

Каменот, тулите, малтерот и бетонот се материјали кои ѕидарите ги користеле од памтивек. Примарен и основен од овие материјали е каменот, кој од памтивек се користи за подови и патеки или за ѕидови, со или без малтер. Дури и тулите не се далеку зад каменот во историјата на градежништвото. Во одреден момент, луѓето сфатиле дека глината и песокот може да се измешаат и да се обликуваат во поединечни елементи/коцки што може да се редат. Отприлика во исто време, тие исто така откриле дека врзивно средство како малтер ја прави изградбата побрза и полесна. Првите врзива биле обична кал, потоа вар, па песок. Главната компонента на современиот малтер е портланд цементот, кој исто така е активна состојка на бетонот.

1.2. За ѕидање е потребна цврста основа - темел

Сите ѕидарски материјали имаат заедничко тоа што се тешки и цврсти, но и подложни на пукање. Доколку површината на која се темели ѕиданото се помести, тулите на крајот ќе пукнат. Затоа, сите ѕидови мора да бидат изградени или на стабилно тло, на тврди, не флексибилни темели или на набиен насип. Во повеќето случаи, темелите мора да бидат длабоки, под нивото на замрзнување. Кога земјата се замрзнува, водата во неа се шири додека се претвора во мраз, а тоа може да резултира со доволно сила за да се подигне предмет или да предизвика пукање на крути материјали.

1.2.1. Појасни темели, темелни плочи

На стабилно тло, ѕидани конструкции се градат на појасни темели или на темелни плочи. Во повеќето случаи, ова се армирано-бетонски конструкции, иако може да послужат и тампони направени од набиени фракции или кршен камен. Темелите, кои се секогаш пошироки од изградените ѕидови, ја распределуваат тежината на ѕидот на поголема површина за да се спречи нерамномерно населување и пукање на ѕидот. Ширината на појасниот темел зависи од тежината што ја поддржува и носивоста на почвата. Повеќето појасни темели се приближно имаат половина длабочина од ширината, со што се осигурува дека подлогата може да ја поднесе тежината.

1.2.2. Основа на темел

Бетонски или камени плочи или патеки од тули, исто така, треба да се потпираат на цврсто тло, иако често се користи кршен камен наместо бетонска основа. Како основата, кршен камен исто така се распоредува, односно рамномерно ја пренесува тежината на, на пример, паркиран автомобил. Песокот се користи за дренажа и повеќе или помалку компактна површина што може да ја поддржи горната структура. Овозможува и хоризонтално движење на бетон, камен или тула над него. Целата конструкција природно се шири и се собира според температурните промени, а ако тоа не се случи поради некоја причина, ќе пукне.

1.3. Што е бетон?

Бетонот што се користи за темелите е мешавина од чакал, песок и портланд цемент. Портланд цементот е комбинација од глина и варовник, кој се пече на многу висока температура, а потоа се меле во ситен прав. Во смесата се додава вода на лице место. Портланд цементот и водата се мешаат заедно за да се врзат песок и чакал. Во исто време, водата хемиски реагира со портланд цементот и целата смеса почнува да се стврднува. Во смесата треба да се додаде само минимална количина на вода - вишокот вода го ослабува бетонот. Сушењето на бетонот трае околу 28 дена; во ова време тој целосно ќе се стврдне, иако обично станува прооден после 12 до 24 часа. Во зависност од намената на бетонот, во смесата може да се додадат и адитиви. Влакната ги намалуваат шансите за пукање. Омекнувачите овозможуваат додавање помалку вода, притоа добивајќи употреблив бетон. Одредени средства го забавуваат процесот на стврднување, што може да биде корисно при високи температури, кога пребрзо стврднување би предизвикало пукање на бетонот. Спротивно на тоа, акцелераторите го забрзуваат стврднувањето, што е корисно кога времето е студено и бетонот не може да се исуши. За поголеми проекти, бетонот се нарачува од фабриката и се доставува со камиони со миксер. Полн миксер има околу 10 кубни метри влажен бетон или околу 20 тони материјал. Работата која бара помалку од еден кубен метар бетон обично се врши со рачно мешање бетонски мешавини купени во вреќи.

1.4. Што е малтер?

Малтерот е мешавина од портландски цемент и песок, а се користи за ѕидање со бетонски блокови, тули и камен. Традиционалниот малтер содржи и вар, што го прави леплив. Малтерот кој се употребувал пред крајот на 19 век се состоел само од вар и песок. Денешниот малтер има и други адитиви кои му даваат различни корисни својства и се продаваат како готови формули за ѕидање од тули, бетонски блокови или камени.

1.5. Различни ѕидарски материјали

Ако конструкцијата се подига од градежни блокови и малтер, таа може да се смести во ѕидарска работа. Малтерот игра важна улога во ѕидарските конструкции и делува како лепак или врзивно средство кој држи сè заедно. Малтерот е достапен во многу верзии, со различни степени на цврстина.

1.5.1. Тула

Тула е најпопуларниот ѕидарски материјал денес. Познато е дека тулите се издржливи и убави, дека траат со генерации и дека е секогаш се  во мода. Тули се достапни и во различни верзии, од потрадиционалните до модерни, со различни текстури и бои. Тули може да се поставуваат на различни начини и може да се направат во различни форми. Тули обично се прават од глина, песок, вода, а понекогаш и од вар или пепел. Различни видови тули може да содржат различни состојки, кои се мешаат и потоа се истураат во калапот. Откако ќе се обликуваат вака, се ставаат во посебни рерни и се печат да се зајакнат.

1.5.2. Камен

Два типа на камен може да се користат за изработка на ѕидови - обработени или необработени. Обработениот камен е со еднаква големина и различна текстура. Необработен или груб камен, изгледа порустично, а исто така и ѕидот. Необработениот камен изгледа поавтентичен или поприроден, можеби по неуреден, но всушност сосема уникатен.

1.5.3. Бетонски блокови

Бетонските блокови се поставуваат слично како и тулите, со таа разлика што се набиваат едни до други по одреден редослед. Бидејќи бетонските блокови се многу поголеми од тулите, им треба помалку време за да се инсталираат. Поради ова и други својства, бетонските елементи се многу популарни градежни материјали. Тие се обично поевтини и исто така отпорни на оган. Бетонските блокови се со различни големини и форми, па затоа се повеќенаменски градежен материјал. Поголемите згради како училишта, фабрики и станбени згради често се направени од бетонски блокови.

2. Изберете го вистинскиот изведувач!

2.1. Можете ли да изградите сами?

Повеќето ѕидарски работи се работа за професионалци. За поголеми проекти, покрај знаењето и искуството кои се усовршуваат низ годините, потребни се и тешки машини и специјализирани алатки. Ѕидањето се смета за една од по пристапните вештини, па многумина сакаат да се обидат во тоа. Сепак, задачата не е лесна, особено кога станува збор за носечки ѕидови. Најлесен начин да постигнете одлични резултати е да ангажирате добар ѕидар. Ова е и најисплатливата опција, бидејќи работата ќе биде брза, а можноста за грешки ќе биде минимална. Сепак, има многу ѕидарски работи кои, со малку умешност, можете да ги направите сами. Изработката/поплочувањето на градинарска патека може, на пример, да биде таков проект „направи сам“ или бројни поправки на ѕидање што вешт човек може сам да го направи со неколку алатки и соодветни производи. Тука спаѓа на пример, крпење на оштетен малтер или бетон, или реставрација на истрошена бетонска плоча или тротоар. Готови бетонски блокови отвораат некои можности при правење камини или тераси итн.

3. Видови ѕидарски работи

Терминот ѕидарство се користи многу широко и не е секогаш целосно разбран. Ѕидарската конструкција опфаќа се што е направено со спојување на различни материјали со помош на малтер. Малтерот е цементна смеса која кога се суши делува како врзивно средство за згради и градби од тула, бетон, камен, мермер и други материјали. Материјалите за ѕидање можат да бидат вештачки или природни. Ќе ги опишеме различните видови ѕидарски работи и ќе дадеме објаснување за секој од нив.

3.1. Ѕидање како облога на површини или ѕидањето како конструкција

Ѕидни и подни облоги обично имаат естетска намена за разлика од конструкцијата на ѕидови или други цврсти и носечки конструкции. Таквите работи вклучуваат покривање и лепење на материјали од надворешната страна на носечките ѕидови или ѕидовите и подот. Носечкиот ѕид, сепак, мора да биде издржлив и отпорен на надворешни влијанија; тој е самостоен и не се врзува за ништо друго.

3.2. Различни видови ѕидарски работи

Иако сè уште има мајстори обучени за изведување на сите видови ѕидарски работи, професијата станува се по специјализирана. Долгата листа на ѕидарски работи покажува дека секој поединечен тип на работа бара стручност и многу искуство:

• поставување тули и други градежни елементи,
• изградба и поправка на оџаци,
• реновирање и поправка на ѕидови од тули,
• поставување камен со малтер или суво поставување,
• лиење темели, темелни плочи, столбови, подни плочи,
• цементни поправки,
• цементни облоги,
• изработка на оплати, шелување,
• поставување на хидроизолација,
• подигање на ѕидови од камен или тула, потпорни/упорни ѕидови, столбови, декоративни или функционални конструкции,
• монтажа на ѕидни облоги од природен или вештачки камен,
• сечење бетон,
• монтажа/реставрација на облоги и архитектонски детали од варовник или природен камен,
• правење на камени или бетонски патеки, чардаци, тераси, скари, камини и скали,
• поплочување на дворови,
• лиење на бетонски скали,
• создавање на бетонски, камени или асфалтни патеки,
• реставрација на архитектонското наследство, кое вклучува повторно создавање на оригинални материјали и модели, вклучувајќи малтер во боја.

4. Ѕидарски работи - Како да се ѕида

4.1. Количина на тули

Се разбира, доколку сакате сами да преземете проект за ѕидање, би ви препорачале прво да се зафатите со помала работа каде што ќе ги вежбате основните вештини. Обидот за изградба на ѕидови во градината може да биде одличен почеток. Пред да започнете, треба да пресметате колку тули се потребни. Стандардна големина на тули е 25x12x6,5 цм. Треба да размислите и за слој од малтер од 10 мм. Значи, за точна пресметка земете ги следните димензии: 25x12x6,5 цм+10 мм. На добиениот број мора да се додадат околу 5%, што е приближно вишокот поради средување.

4.2. Кои алатки се потребни?

• Мистрија, глетарици големи и мали
• Ѕидарска лажичка
• Стара табла или даска за оплата
• Дрвено метро
• Либела и висок
• Канап
• Лопата
• Чекан
• Оков (спојни и врзувачки плочи)
• Цврста четка

4.3. 11 чекори до ѕид од тули

Чекор 1: Започнете го ѕидот од тули од аглите

Прво поставете ги тулите на двата краја на ѕидот, каде што се столбовите. Ова треба да се направи по подготовката на темелот, ако е потребен. Оптегнете го канапот помеѓу тие две тули за да добиете права линија што ќе ја следите при градењето.

Чекор 2: Замешајте го малтерот

Истурете пет лопати песок и една лопата цемент на стара даска или плоча (OSB). Мешајте со лопата додека не добиете еднолична смеса, односно боја. Направете дупка во средината на купот и налејте вода во него, па почнете да мешате. Работете додека не добиете мазна и кремаста смеса, но не премногу ретка.

Чекор 3: Нанесете го првиот слој малтер

По канапот што го опнавте помеѓу крајните тули, со ѕидарска лажица нанесете 1-2 цм малтер. Започнете од едниот крај, ставајќи ја првата тула што треба лесно да ја притиснете за да се „вгнезди“ во малтерот. Намачкајте ја следната тула со малтер и ставете ја веднаш до првата. Продолжете со овој распоред по низата за да одржите права линија.

Чекор 4: Направете столбови од тули

Каде што сакате да бидат столбовите, ставете тула на страна, на крајот од ѕидот. Кога се гради ѕид, секоја следен столб од тули мора да биде поставен во спротивна насока.

Чекор 5: Сечење на тули

Кога ги правите столбовите, на одредени делови треба да се стави само половина тула. За да поделите тула на половина, свртете ја на тесната страна, поставете го длетото на расцепот и удрете силно со чеканот. Тулата треба да се подели на половина од првиот удар.

Чекор 6: Столбовитр секогаш треба да бидат повисоки од ѕидот

На столбовите, секогаш треба да додадете барем еден ред цигли во споредба со остатокот од ѕидот. Во исто време, поместете го јажето нагоре и притиснете го во малтерот на столбовите. За носачи, крајот на секоја тула се поставува над средината на долната.

Чекор 7: Проверете дали фугите се широки 10 мм

Хоризонталните и вертикалните спојки од малтер треба да бидат широки 10 мм. За стандардни тули, тоа значи дека треба да има 7,5 цм од врвот на долната до врвот на горната тула.

Чекор 8: Довршување на столбовите

За врвовите на столбовите да изгледаат попривлечно, можете да ги направите така што ќе ги наредите тулите од бочната страна.

Чекор 9: Завршете го ѕидот

За интересна завршница на ѕид од тули, свртете ги тулите вертикално и наредете ги така по целата должина на ѕидот. За тоа, користете друг канап која исто така ќе ви помогне да ја одржите линијата исправена.

Чекор 10: Како да фугирате?

За да ги завршите споевите, користете заоблена рамна мистрија за да го изгребете вишокот малтер и да создадете убави споеви. Започнете со хоризонтални споеви, а потоа преминете на вертикални споеви - на овој начин вишокот малтер полесно се отстранува.

Чекор 11: Исчистете ги тулите

На крајот, исчистете го ѕидот и изгребете го малтерот што паднал на земја, пред да се здрви премногу. Можете да го измиете цементот со вода, но внимавајте да не го извалкате новиот ѕид!