1. Котли за биомаса - што треба да знаете?

1.1. Што е котел за биомаса?

Котлите од биомаса се многу слични на котлите на гас кои обезбедуваат греење на просторијата и топла вода за целиот дом, само што во овој случај наместо гас, мазут или електрична енергија, како гориво се користи поиздржлива суровина - дрво, исечена на трупци и во вид на балиран, шумски или отпад од пилана - струготини, лисја, гранки, струготини, слама, пелети или брикети - поточно, целиот отпад од индустриската преработка на дрво. Употребата на дрво наместо фосилни горива помага да се спречат долгорочни климатски промени, бидејќи со согорувањето се ослободува јаглерод диоксид што дрвото го апсорбира за време на растењето, па затоа се всушност јаглеродни неутрални горива.

Во светот има многу отпадно дрво, особено во шумските области. Таквото дрво се користи како биомаса за котли или печки. Поголемата употреба на ова гориво би го намалила и количеството на други видови отпад.

1.2. Предности на котел за биомаса

Горивата добиени од биомаса се класифицирани како обновливи - јаглеродниот диоксид што се ослободува при согорувањето го компензира јаглеродниот диоксид што дрвјата го апсорбираат во текот на годините на раст. Годишните заштеди во емисиите на јаглерод диоксид се големи - еден котел на дрва испушта околу 9,5 тони јаглерод диоксид во атмосферата, помалку од другите видови котли и печки кои користат цврсти горива (јаглен, масло за греење) или електрична енергија. Во исто време, заштедата на самото гориво е помалку важна. Ако замените котел на гас со котел на дрва, ќе платите само повеќе за гориво. Но, ако го замените котелот со цврсто гориво или струја со најевтиниот со биомаса, годишната заштеда нема да биде занемарлива. А ако имате своја шума и дрво, профитабилноста ќе биде целосна.

1.3. Слабости на котлите за биомаса

Ракувањето со котлите на биомаса е понапорно од другите. На пример, дрвените пелети мора постојано да се палат (во зависност од типот на котелот или шпоретот, еднаш дневно или неколку дена или еднаш неделно). Уште повеќе, и држачот за пепел мора редовно да се празни. Котелот за биомаса е поголем од другите, па му треба повеќе простор, а покрај него треба да има простор за држење на биогориво во каква форма и да е (вреќи, палети, гајби и сл.).

1.4. Субвенции за котли на биомаса

Што се однесува до државните субвенции во областа на „зелено греење“, кај нас тоа сè уште не е регулирано со посебен закон. Согласно Законот за заштита на животната средина од 2005година (измени и дополнувања заклучно со 2022 година), физичките лица, односно индивидуалните домаќинства, немаат обврски кои ги имаат правните лица, но согласно начелото за висок степен на заштита „секој е должен при преземањето активности или при вршењето дејности да обезбеди висок степен на заштита на животната средина и на животот и здравјето на луѓето“, почитувајќи го начелото на одржлив развој „заради задоволување на потребите за здрава животна средина, како и социјалните и економските потреби на сегашните генерации, без притоа да се загрозат правата на идните генерации да ги задоволат сопствените потреби, при преземањето на секоја активност или вршење на која било дејност задолжително треба да се води сметка за рационалното и одржливото користење на природните богатства“. Исто така согласно позитивните законски норми „загадувачот е должен да ги надомести трошоците за отстранување на опасноста од загадување на животната средина, да ги поднесе трошоците за санација и да плати правичен надомест за штетата причинета врз животната средина, како и да ја доведе животната средина, во најголема можна мера, во состојба како пред оштетувањето“. Од друга страна имајќи го во предвид позитивното влијание на еко средината,  министерствата и општините често објавуваат тендери за доделување средства од Зелениот фонд и други субвенции за поттикнување на развојот и подобрувањето на таа област. Во последните години има се повеќе банки кои учествуваат во европските програми за заштита на природната средина и даваат поповолни заеми врз основа на тендери во одредени фондови. Ако имате можност, прашајте ја вашата локална заедница што се прави во овој поглед и дали би можеле да имате корист од тоа.

1.5. Не заборавајте го детекторот за јаглерод моноксид!

Поради согорување на секаков вид гориво со јаглеводороди (природен гас, плин, јаглен, биомаса), неминовно треба да имате детектор во вашиот дом за да открие зголемена концентрација на јаглерод моноксид. Теоретски, ако целото гориво гори, за време на согорувањето треба да се произведуваат топлина, вода и јаглерод диоксид; сепак, во пракса тоа не е случај. Со согорувањето секогаш се произведуваат штетни гасови како што е јаглерод моноксид, и колку и да се малку, тие се штетни за здравјето на луѓето. За да го заштитите вашето семејство и да го направите греењето со биомаса безбедно, задолжително набавете детектор за јаглерод моноксид.

2. Котли за биомаса - изберете добар понудувач и монтер

2.1. Избор на добавувачи

Препорачуваме детално да ја истражите понудата онлајн пред да го купите самиот уред. Кога избравте три потенцијални производители или продавачи, побарајте информативни проценки според податоците за големината на зградата, постојната состојба, планот на котларницата и огништето, просечната потрошувачка и потребите за греење, санитарна вода и слично. Кога ќе ги добиете овие понуди, ќе можете да ги споредите и можеби да добиете подобра цена. Треба да се распрашате и за условите за плаќање, можните попусти, условите за набавка, како и дали испораката и монтажата се вклучени во цената и услугата или не. Во секој случај, испораката и инсталацијата ќе бидат неопходни. Ако понудата е детална и сериозна, тоа најверојатно ќе биде односот кон клиентот. Ви предлагаме да се консултирате и со експерт кој има квалификации и искуство. Котлите за биомаса обично се склопени и се подготвени за монтирање, додека котлите на пелети генерално се во делови и се склопуваат на лице место.

2.2. Избор на монтер

Ви препорачуваме сами да не преземате монтажа на котел за биомаса, туку работата да ја препуштите на квалификувани и искусни монтери. Монтажата најдобро ја вршат монтери кои се обучени од производителот или се нивни овластени мајстори; таквите луѓе многу добро ја знаат конструкцијата на системот, можат да ги решат сите проблеми при инсталацијата и што е најважно, знаат што може да се очекува за време на работата. По завршувањето на склопувањето, овластениот монтер ќе го тестира системот и ќе ве научи како работи котелот. Инсталирањето на котелот можете да го доверите на други мајстори за системи за греење доколку ги добиете упатствата на производителот за инсталација и употреба со котелот. Во овој случај, потребно е да се повика лице овластено од производителот да го стартува системот. Во спротивно, може да се случи производителот да одбие да ја признае гаранцијата.

3. Котли со автоматско или рачно полнење

Најдобро е да се донесе одлука за системот за греење веќе при планирањето на објектот, за да може да се предвиди просторот каде што ќе го чувате горивото, место за котелот и за уредот за дозирање. како и друга опрема. Но, најчесто се работи за последователна инсталација на котелот и придружните уреди и опрема, а потоа се прават прилагодувања според расположливиот простор.

Пред да изберете котел или шпорет, треба да одлучите и која биомаса ќе ја користите. Причината лежи во фактот што котелот или печката се специјално прилагодени според видот на горивото. Веќе споменавме дека постојат неколку видови биомаса за согорување (балирана, отпад од пилана или шумски, трупци, струготини, ѓубре, гранчиња, струготини, слама, пелети или брикети) и дека треба да изберете онаа што ви е нај достапно, според видот и цената, но и според можноста за испорака. Освен тоа, колку е по автономен системот, толку подобро за вас; ќе треба помалку да го сервисирате и ќе заштедите време.

3.1.Котел на струготини

Котел што работи на дрвени струготини од различно потекло бара повеќе работа поради подготовка и полнење, но затоа не бара посебна опрема или дополнителни уреди. Потребно му е помалку простор за инсталација од котлите за трупци или пелети, иако складирањето и сушењето на горивото заземаат повеќе простор. Неопходен е и сад за експанзија. Листопадните дрвја се поцврсти од зимзелените дрвја, па подобро горат и имаат поголема стапка на искористеност на метар кубен. Затоа, во истиот котел, ќе гори подолго и ќе мора да се полни поретко. Сепак, се препорачува, доколку секогаш се загревате со листопадни дрвја, палењето да се врши со зимзелени, бидејќи така побрзо се постигнува работната температура на согорување. Во оваа смисла, се препорачува сооднос 1:5 или 1:8 на зимзелени и листопадни огревно дрво.

3.2. Котел на пилевина

Котелот на пилевина е полесен за ракување отколку котелот на струготини. Во котларницата или подрумот, покрај котелот, треба да има простор за експанзионен сад и независен уред за дозирање. Она на што секогаш треба да внимавате кога купувате нова количина пилевина е да е сув и парчињата да се приближно со иста големина.

3.3. Котел на пелети

Највисок степен на искористеност има котелот на дрвени пелети. Пелетите имаат поголема топлинска вредност од струготини и затоа експанзиониот сад е помал. Најмногу треба да се внимава пелетите да се заштитени од влага. Поради својата форма, пелтите може да се транспортираат со резервоар кој се полни и празни преку цевки. Од друга страна, тоа е поскапо од пилевината. Пелетите главно се барани за домаќинствата кои се грижат за влијанието врз животната средина, а немаат услови за набавка на други видови биомаса.

3.4. Котли со рачно полнење

Тоа се пред се котли и печки на дрва со огниште за проветрување кое се полни рачно и се потпалува. Гасот ослободен со согорување се турка или вшмукува со вентилаторот во комората под или до садот за проширување. Во него се додава секундарен воздух така што овие гасови целосно изгоруваат. Топлината што се создава на овој начин се пренесува во водата, која ја шири низ системот за греење.

3.5. Котли со автоматско дозирање

Котлите на пилевина со автоматско дозирање се користат за централно греење и имаат експанзионен резервоар и систем за полнење. Предноста на пелетите во однос на пилевината е тоа што е по хомогено гориво, а неговата искористеност по тежина и волумен е поголема, па експанзиониот сад е до 4 пати помал. Од друга страна, пелетите не смее да дојдат во допир со влага, мора да се чуваат на суво место, бидејќи се распаѓа штом ќе се навлажни. Друг тип се печки со камин во кои горивото автоматски се додава директно во огништето. Тие главно се користат за загревање на просторијата во која се наоѓаат, иако можат да загреваат и други простории или санитарна вода, доколку е поставен соодветен разменувач на топлина.

4. Постапка за инсталирање на котелот

4.1. Планирање на системот за греење

Со добро осмислен и дизајниран систем за греење, можете да избегнете бројни поправки и замени, со што ќе заштедите многу пари и нерви. Пред сè, тоа значи дека треба правилно да ги процените и пресметате енергетските потреби на објектот, односно загубите, а тоа може да го направи само обучен експерт. Кај новите објекти оваа пресметка е почетна точка за пресметување на капацитетот и димензиите на целиот систем (должини на цевки, број на радијатори и уреди и сл.), а доколку се работи за завршен објект, тогаш се одредува потребната моќност на котелот. Во повеќето случаи, резултатите од пресметката не ја означуваат потребната грејна моќ на котелот и генерално бројките се заокружуваат нагоре и се избира уред за греење со малку помал капацитет. Оптимален котел или печка е оној кој има максимална искористеност на енергијата и вредност на емисијата за која се планира. Емисијата е помала во случај кога уредот работи со полна моќност подолг период, односно континуирано со што помало вклучување. Во фазата на планирање потребно е да се најде соодветно место за котларницата, оџакот и експанзиониот резервоар, како и за секој поединечен греен елемент.

4.2. Дозволи за поставување котли за биомаса

Пред да се постави котел за биомаса, мора да се добијат соодветни дозволи.

Кога станува збор за нова градба, проектантите се тие кои го подготвуваат проектот и бараат градежно-користење дозволи, без кои не може да се добијат ниту општински решенија. За постоен објект во случај на замена или поставување на нов котел се изработува и проект и се бара дозвола. Постапката е поедноставна доколку работите не бараат никаков пристап до потпорната конструкција или ја нарушуваат нејзината функционалност. Доколку нешто треба да се додаде или да се постави надвор, тогаш ќе биде потребна согласност од локалните власти или сите сопственици на зградата. Конечно, постојат прописи за заштита од пожари, така што ќе треба да се грижите и за тоа.

4.3. Поставување на котел за биомаса

Просторијата наменета за котларница мора да биде подготвена за претстојните работи. Треба да биде целосно исчистена и добро осветлена. Подот мора да биде сув и рамен. Без разлика каде е поставен котелот или печката, треба да се обезбеди премин до него со широчина од најмалку 80 cm за да можете непречено да му пријдете и да ракувате со него. На страна, исто така, мора да има слободен простор за отворање на вратата на огништето и други отвори за чистење. Новиот котел можете да го поставите на истото место како и стариот, бидејќи тие се приближно со иста големина како котлите со тврдо гориво и комбинирани. За котел на дрва или пелети неопходен е експанзионен сад, па затоа и просторот мора да се прилагоди, а има и уред за дозирање. Најмалата котларница за котел на биомаса може да биде 8 м2, а за поголеми 12 м2. Котелот обично се внесува со кран или виљушкар. Во тесен простор, единствениот начин е да го поместите со помош на валјак или нешто слично. Монтажата ја врши монтер на системот за греење, а системот го вклучува овластено лице.

4.4. Снабдување со воздух во комората за согорување на котелот

За да може да се вгради уредот за согорување, мора да се исполнат сите барања за изградба поврзани со котларницата, како и оние поврзани со вентилацијата според техничките спецификации. Мора да се обезбеди постојан проток на свеж воздух, што овозможува согорување и обезбедува безбедност на луѓето кои престојуваат во котларницата. Отворот треба да биде најмалку 18 цм и треба да биде блиску до подот. Ако тој отвор треба да се заштити со мрежа, тогаш треба да биде поголем за да се добие еднаква количина на воздух.