1. Уривање – што се треба да знаете?

1.1. Што значи „големо уривање“?

Уривањата од големи размери во градежништвото вклучуваат демонтирање и уривање, всушност, отстранување на поголеми градежни елементи. Станува збор и за носечки и не носечки елементи со поголеми димензии, кои не можат лесно да се демонтираат, односно да се разглобат и отстранат. Кога зборуваме за сложени и големи уривања, мислиме главно на рушење на конструктивни, односно носечки елементи на објектот. За уривање, особено ако се работи за поголем објект, потребно е да се најдат професионални изведувачи кои се специјализирани за ваков тип на работи и ја поседуваат сета потребна опрема и механизација. Тука е важна стратегијата, а работата мора да ја завршат професионалци, во спротивно дел од зградата може да се урне и да предизвика непоправлива штета.

1.2. Услуги за уривање

Кога зборуваме за уривање, мислиме на поголеми или помали градежни работи. Помали уривања се, на пример, отстранување на не носечки (преградни) ѕидови, нивни делови или пробивања низ не носечки ѕидови. Големи уривања се рушење на делови од целата зграда, како што се, на пример, дивоградби или надградби, меѓу катни плочи, градежни елементи, делови од покрив, оџаци и слично. Видот на уривањето зависи од тоа како треба да се води целиот процес и кои изведувачи и експерти треба да бидат ангажирани. Најважна работа при уривањето на делови од зграда е безбедноста, бидејќи тоа се претежно опасни работи, со тешки товари и големи машини.

1.3. Кога уривањето е исплатливо?

Во такви работи, првото прашање секогаш треба да биде што се добива. Бидејќи ова е голема интервенција, потребно е внимателно да се измерат добрите и лошите страни на таквата одлука, бидејќи таа е неповратна. Главната причина за уривање во повеќето случаи е несигурноста - кога објектот е конструктивно нестабилен и неприфатлив за понатамошно безбедно живеење - понекогаш поради несреќа (пожар, експлозија, природни непогоди или слично), иако најчесто се случува да објектот е долго запуштен и некористен и тој целосно ја изгубил првобитната форма и функција. Уривањето се исплаќа кога ќе овозможи создавање на нешто ново што ќе го подигне квалитетот на животот на одредена локација. Ако, на пример, таванот е премногу низок, исплатливо е да се сруши и да се подигне (ако планот дозволува). Ако сте купиле парцела каде што куќата е во многу лоша состојба, а реновирањето и реконструкцијата би биле покомплицирани и поскапи, повеќе се исплаќа да ја срушите и да изградите нешто подобро. Секако, одлична инвестиција е да се направи пробив во ѕид во куќата, каде што ваквата интервенција значително би придонела за подобро поврзување на просторот и поголема функционалност.

1.4. Конструкција за замена

Сопствениците на земјиште често одлучуваат да го урнат постојниот, за да на негово место изградат нов објект. Причината за тоа најчесто е фактот што старата зграда не ги исполнува очекувањата или барањата или дека сакаат да изградат нешто сосема друго на парцелата.

2. Документација за уривање

Согласно Закон за градење рушење е предвидено во два случаи: отстранување на објект или негов дел во случај на оштетување на објектот ако постои опасност за негово уривање и отстранување на изграден објект кој не е оштетен или не постои опасност за негово уривање. Во двата случаи се започнува со известување до надлежниот орган согласно чл.58 на овој закон. Кон барањето за одобрение за отстранување се приложува доказ за сопственост и проект за отстранување на објектот или негов дел (чл.99, ст.3 од Закон за градење) при што се издава Одобрение за отстранување или Решение со кое се добива барањето. Исто така, потребно е да се прати известување за градежни работи, обезбедување на градилиштето (мора да се обезбеди непречен и заштитен пристап до постојната зграда) и привремена сообраќајна сигнализација, доколку е потребно.

За уривање или отстранување на поголеми или помали, времени или монтажни објекти, одобрение или решение издава органот на единицата на локалната самоуправа надлежна за градежни работи согласно Закон за општа управна постапка во рок од 15 дена по поднесување на барањето. Дозвола или решение се издава на барање на сопственикот, заинтересираното лице или инспекцискиот орган, кога ќе се утврди дека поради дотраеност или поголема штета е загрозена стабилноста или функционалноста и дека предметот претставува опасност по животот и здравјето на луѓето , соседни објекти или безбедност во сообраќајот.

Во секој случај, да потсетиме дека според овој Закон, одобрение за градба, било за градење или за уривање, не е потребно само за непотребни објекти, според класификацијата, како што се: летниковци со основа до 15 м2 , патеки, висорамнини, градинарски базени и езерца со површина до 12 м2 и длабочина до 1 м, натстрешници чија основа е до 10 м2, детски игралишта, дворни камини широки до 1,2 м2 и до високи 3 м, патеки до згради широки 2,5-3 м и соларни колектори и слично, под услов да не го нарушуваат изгледот или функцијата на постоечките и соседните згради или пешачки патеки.

Генерално, препорачуваме да се распрашате за важечките прописи или во вашата општина или во надлежната инспекција за да избегнете непријатности.

3. План за уривање

3.1.  Што преставува план за уривање?

Планот за уривање е дел од проектот за добивање градежна дозвола, за отстранување на одреден објект. Планот за уривање се состои од техничко решение и опис за начинот на отстранување на објектот или негов дел, со што нема да влијае на стабилноста на земјиштето или на исполнување на основните барања на соседните објекти, како и транспортот и згрижување на градежниот отпад што се отстранува и уредување на градежната парцела по отстранување на објектот или негов дел. Исто така планот треба да ги содржи сите општи информации за објектот и сите учесници, изјава од одговорниот проектант, технички извештај и цртежи на објектот.

3.2. Насловна страна

Насловната страница е всушност корица на целиот документ, во кој мора да се најдат општи информации, како што се видот и бројот на проектот, видот на градбата, кој е инвеститорот, точната локација и проектантот или раководителот на проектот, кој обично е истиот човек. Видот на градбата се третира како реконструкција, доградба, отстранување или енергетска санација на објектот. Овие податоци веднаш се проследени со листови, односно поединечни документи со други подетални информации, како што е изјавата на одговорниот проектант кој го изработил планот. Со него проектантот гарантира и се обврзува дека интервенцијата за отстранување, односно уривањето на објектот ќе биде во согласност со законските барања и услови и дека ги има добиено сите потребни согласности и студии.

3.3. Проектирана задача

Проектната задача вклучува основни податоци за објектот, опис на постојната состојба, процес на уривање, опис на потребни подготвителни работи, опис на уривање, опис и почитување на безбедносните техники кога се отстрануваат поединечни делови на различни начини, опис и почитување на безбедносните техники. во случај на рачно уривање, методи на превенција појавата на прекумерни количини прашина и други опасности, планираниот период на уривање и попис на градежен отпад за време на работите.

3.4. Попис на количината на планиран градежен отпад

Работата за уривање бара попис на отпадниот материјал создаден во текот на процесот. Ова се нарекува попис на количината на отпад по тип. Покрај видот на материјалот, во табелата за инвентар е прикажана и количината на шут создаден при изведувањето на работите. Собирањето и отстранувањето на отпадот мора да се врши во согласност со студијата за правилно управување со отпадот.

3.5. План за уривање

Основна цел на целиот зафат е безбедно рушење на целиот објект или на дел од него. Во оваа смисла, плановите за уривање и нацртите се незаменлив дел од подготовката. Само врз основа на овие планови отстранувањето може да започне и да се изврши. Плановите, односно нацртите, обично вклучуваат план на приземје, поткровје, покрив, како и карактеристични пресеци. Сите цртежи, се разбира, се направени во соодветна скала, за да можат да се видат и извлечат сите потребни податоци од нив. Размерот може да биде 1:500, цртежите на планот и делот 1:100, а некои снимени детали во размер 1:50 или 1:20. Главниот план мора да ја вклучи целата ситуација на парцелата, на која сите елементи и делови од зградата што треба да се урне се јасно означени со бои (на пример, црвена). Планот мора да биде прецизен и детален за да може изведувачот со сигурност да знае кои елементи треба да се урнат, а кои не. Планот мора да предвиди и објасни и алтернативни решенија, доколку тие се предвидени за имплементација и кои водат кон отстранување на се што е доделено.

3.6. Отстранување на материјалот

Веќе на самото градилиште, доколку тоа е изводливо поради расположливиот простор, треба да се обезбеди место за привремено одлагање на отпадниот материјал. Ако материјалот може да се рециклира, може да се продаде и преработи во нова суровина. Доколку тоа не е можно, се носи на одредена депонија, каде што правилно се отстранува. Во некои случаи, отпадниот материјал може да се рециклира на местото на уривање и да се користи за полнење или како потпора за меѓу катни плочи за време на процесот на рушење, но ова е повеќе исклучок отколку правило, бидејќи урнатините елементи обично се во толку лоша состојба што тие не би можеле повторно да се користат без дополнително обновување или рециклирање.

3.7. Заштита при процесот на уривање

Уривањето е потенцијално опасна градежна работа која бара многу мерки на претпазливост и мерки на претпазливост. Заштитата се обезбедува со опишување на процесот на уривање и соодветната опрема што ќе се користи за секоја фаза од работата. Истовремено, многу е важно градилиштето да биде уредено во согласност со безбедносните барања на градилиштата, кои бараат одредени безбедносни мерки за работите што се во тек. Бидејќи се работи за уривање на објектот, мора да се обезбеди безбедност на околните згради, а не само на луѓето. Ова е дотолку поважно доколку работите се изведуваат во непосредна близина на околните згради, односно во урбана средина. Ова е една од причините зошто е неопходно да се ангажираат експерти кои имаат долгогодишно искуство со овој вид на работа.

3.8. Градежни машини и опрема

Во техничкиот извештај се споменува и градежната механизација која ќе се користи за уривање на објектот на градилиштето и транспортирање на отпадот. Сите машини, алатки и опрема наведени во техничкиот извештај мора да ги исполнуваат барањата и да бидат тестирани за да се осигура дека се безбедни за употреба. Работниците кои ракуваат со нив мора да поседуваат сертификати за работа со предметните машини.

4. Уривање на не носечки елементи

Отстранувањето на не носечки елементи не е тешка градежна работа и не бара градежна дозвола. При уривање на не носечки ѕидови, нема опасност нивното распаѓање да влијае на статиката и да предизвика пропаѓање на дел. Отстранувањето на не носечки елементи вклучува, на пример, уривање на преградни ѕидови, отвори низ не носечки ѕидови за врати или прозорци, уривање на не носечки скали и слично. Во принцип, можете сами да извршите такво уривање, но неопходно е да се запамети дека се потребни специфични алатки, особено ако елементите се залепени на површината. Ве советуваме да ангажирате тим кој ќе може безбедно да ги отстрани овие елементи без да ги оштети другите делови од куќата, а во исто време да се погрижи и да го носи отпадот на депонија. Пред уривањето, прво мора да се исклучат струјата и водата.

5. Уривање на потпорни елементи

Уривањето на носечките елементи е покомплексно, бидејќи се отстрануваат деловите што ја поддржуваат постојната куќа. Таквото уривање треба да им се остави на професионалците, бидејќи зградата мора да биде соодветно потпрена на клучните точки за време на работата, за да се спречи колапс. Додека уништените елементи не се заменат со нови кои го преземаат товарот на куќата, неопходно е да се обезбеди привремена поддршка. Уривањето на потпорните елементи може да се направи рачно или механички. Кој метод ќе се примени зависи од материјалот на конструктивниот елемент што треба да се урне. Армиран бетон не може да се урива рачно, бидејќи е потребна дијамантска пила, додека ѕид од тули може да се сруши и со рака. Уривањето на потпорните елементи секогаш се случува од горе надолу, што значи дека започнува од покривот каде што оптоварувањето е минимално и постепено напредува кон земјата. Пред уривањето, прво мора да се исклучат струјата и водата.

5.1. Што се носечки ѕидови?

При утврдување дали ѕидот што треба да се урне е носечки или не (преграда), прво мора да се одреди од каков материјал е направен. Најлесен начин да дознаете е да ги отстраните површинските слоеви, всушност, ѕидните облоги и малтерот или гипсот и да видите што се крие под него. Ако ѕидот е од гипс или кнауф-плочи или кнауф, тогаш секако е не носечки, а ако е бетон, секако е носечки. Нема да можете сами да рушите бетонски ѕидови, бидејќи е потребна дијамантска пила поради челичната арматура внатре.

Ако ѕидот е од тули, ситуацијата е нешто поинаква, бидејќи не е така лесно да се утврди дали е носечки или не. Овде, во принцип, важи правилото дека носечки ѕидови се оние кои се подебели од 15 цм, а останатите се не носечки. Во станбените блокови, ѕидовите се најмалку една петтина од висината на катниот таван, а во блоковите со повеќе од 4 ката, дебелината е најмалку 20 цм. Во случај на уривање на вакви елементи задолжително треба да се консултира и инженер за статика бидејќи неправилната замена на носачите може да доведе до катастрофални последици од рушење на дел од објектот.

5.2. Ангажирање на инженер за статика

Ако одлучите да ги урнете носечките елементи или ако тоа е неопходно според проектот, ќе треба да ангажирате градежен инженер кој ќе го пресмета товарот на зградата и ќе обезбеди привремени потпори. Мора да бидете свесни за фактот дека кога ќе се отстрани потпорен елемент, куќата веќе нема потпора на тоа место, што доведува до нерамнотежа на целата зграда. Останатите структурни елементи наеднаш стануваат по оптоварени, што може да доведе до колапс, но. Теоретски, и до уривање на целата зграда. Градежниот инженер за статика прво ќе ја прегледа зградата, а потоа ќе ги прегледа плановите. Ако немате планови, ќе треба да најдете некој кој ќе го преработи проектот на постојната зграда, бидејќи без него, градежниот инженер за статика не може да го пресмета оптоварувањето на куќата. На инженерот за статика му треба и список на сите носечки елементи со наведени дебелини и материјали. Ќе го интересира колку е дебела подната плоча и од каков материјал е направена, колку се дебели потпорните ѕидови и се останато. Само врз основа на сите пресметки тој ќе може да предложи привремени потпори кои ќе се постават на местата за уривање и ќе ги преземат товарите што ги носат постоечките елементи. Зајакнувањето најчесто се прави од привремени носечки челични столбови и греди, кои потоа се заменуваат со постојани - челик, бетон или дрво.

Цената за излегување на терен и добивање мислење од градежен инженер за статика за очекуваната промена во градбата на куќата генерално се движи помеѓу 120-180 евра.

6. Уривање на ѕид

6.1. Почеток на уривањето

Уривањето на ѕид или некој друг елемент е таканаречена инвазивна интервенција, која најверојатно ќе го оштети паркетот или друг вид подна покривка што ја имате во тие простории, за што мора да бидете подготвени. Пред секое уривање на конструктивни елементи, плочата на меѓукатот мора дополнително да се потпре. Тоа се прави со помош на прилагодливи потпорни столбови, кои се користат и како потпори за оплатите при бетонирање на меѓу катни плочи. Столбовите за поддршка ќе спречат појава на пукнатини во плочата. Потоа следи постепено уривање на ѕидот во вертикални ленти. Доколку во тој ѕид има електрични и водоводни инсталации, сите тие мора да се исклучат. Во истата или блиската област (или надвор од неа) мора да се обезбеди место за привремено одлагање и собирање на отпадниот материјал.

6.2. Носачи на местото на урнатиот ѕид

Беше споменато дека плочата на меѓукат мора да биде соодветно потпрена при процесот на уривање. Најчесто тоа се прави со бетонски или прилагодливи челични греди. Најчесто се препорачува употреба на прилагодливи челични греди, но кога тоа не е можно поради некоја причина, може да се користи и бетон.

7. Трошоци за уривање

Уривањето на просечна куќа со градежна механизација и отстранувањето на шутот до отпадот може да чини помеѓу 40 и 60 евра/м3. На тоа се додаваат трошоците за добивање градежна дозвола, проектант, статички пресметки и заштита на градилиштето. Целосниот план за уривање на семејна куќа може да чини од 1.200 до 3.000 евра, а самото рушење чини 4.000-8.500 евра.

Иако можеби изгледа некомпатибилно со сета демонтажа и рушење што треба да се направи, но и тука може да се зборува за остварување на заштеди. Доколку срушените делови можат да се рециклираат (на пример, дрво, челик, алуминиум), тие можат да се продаваат или да се користат за нешто друго. Исто така, секогаш советуваме ангажирање локални компании кои нема да ви наплатат многу за патните трошоци. Може да се случи и овие компании да соработуваат со други кои купуваат стар материјал од нив, па ќе ви наплатат само за посредување во потрагата по купувач на отпаден материјал.